Ze geven geen melk, leggen geen eieren en de smaak weten we niet altijd te waarderen.

Het mannelijke dier delft het onderspit in onze agrarische sector. Tijd dus om deze ondergewaardeerde diersoort op de kaart te zetten. We gingen op bezoek bij ‘mannenverslindster’ Nel Schellekens van Gasterij de Gulle Waard in Winterswijk.

 

OVER NEL

Een kop-tot-kont-kok, zo noemt Nel Schellekens zichzelf. Bijzonder oprecht en vrolijk, voegen wij daar graag aan toe. Als chef en eigenaar van Gasterij de Gulle Waard in de Achterhoek gaat geen deel van het dier in haar Winterswijkse keuken verloren. Alles wat Nel in handen krijgt - en eetbaar is - wordt verwerkt, met liefde en passie.

 

Als actief lid van de Slow Food-beweging koopt Nel graag in bij boeren in de buurt. Er  staan veel gerechten met streekproducten en bloemen en planten uit de nabije natuur op de kaart. In 2014 werd de Gulle Waard benoemd tot Puurste Restaurant van Nederland.

 

OPBOKKEN

Nederland is een van Europa’s grootste geitenkaasproducenten. Voor geitenkaas heeft zijn melkgevende vrouwtjes nodig. Een aantal bokjes mogen blijven met voortplanting als doel, maar voor de rest hebben vleesliefhebbers over het algemeen niet veel oog voor bokken.

 

Jaarlijks worden zo’n 150.000 bokjes geëxporteerd, naar onder andere Spanje en Italië. De Nederlandse consument zou het vlees - vanwege de ‘geiterige’ smaak - niet waarderen.

 

NO GOATS NO GLORY

Voorvechters als Nel Schellekens bewijzen het tegendeel. Nel is  gelukkig niet de enige die zich inzet voor het ondergewaardeerde bokkenvlees. Tijdens de Dutch Design Week in oktober 2014 werd een proefboerderij gebouwd waar boeren onderling gedachten konden uitwisselen over mogelijke manieren om in de toekomst voedsel te verbouwen en verkopen.

 

Op 24 oktober was de afzet van geitenvlees onderwerp van gesprek in het Farm:Lab van de proefboerderij. Geitenhoudster Jeannette van de Ven ging met stakeholders uit de sector, fooddesigners, marketeers en ambtenaren in gesprek over het beter positioneren van geitenvlees op de markt. Ideeën als kookworkshops, een culinair tijdschrift over geitenvlees en take-away geitenvlees kwamen ter sprake. De komende periode wordt er verder gewerkt aan marketing van geitenvlees door kookworkshops bij zorginstellingen.

 

Bekijk hier een impressie van het Farm:Lab.

 

STIERLIJK VERVELEND

De helft van de borelingen van koeien zijn mannelijk, stieren dus. Omdat ze geen melk geven, worden alle pasgeboren stiertjes normaal gesproken naar de mesterij gebracht. Bij Jersey stierkalveren ligt dat anders.

 

Stierkalveren gaan tussen de veertiende en 35ste dag na geboorte naar opvangcentra. Hierna vertrekken ze richting mesterijen waar ze na zes maanden worden geslacht. Vroeger gelde er nog een stierenpremie waarmee je van de overheid een subsidie kreeg wanneer je een stiertje afmestte. Maar sinds 1 september 2014 staat er bij de opvangcentra een weegschaal. Wanneer de boer een kalfje levert dat lichter is dan 36 kilo, krijgt de boer een boete van honderd euro en krijgt hij het kalf terug. Aan een Jersey zit van oorsprong relatief weinig vlees en dus willen de mesterijen ze niet. Voor de boer een reden tot euthanasie van de dieren.

 

GECROWDFUND STIERENVLEES

Extreem zonde, vindt ‘boer in burger’ Jacob Beeker. Volgens hem is de smaak van de Jersey stiertjes bijzonder, blank, biologisch, gemarmerd en daardoor smaakvol. Daarom runt hij sinds 2011 samen met zijn vriendin in Otterlo een vleesveebedrijf met zeventig Jersey stiertjes - die afkomstig zijn van melkveebedrijf Remeker uit Lunteren - van drie weken tot 24 maanden oud. Het vlees verkoopt hij op internet, in drie natuurwinkels en via crowdfunding op jerseyvleesbestellen.nl.

 

Bekijk hier mini-documentaire over het initiatief van Jacob Beeker.

 

ONTBEREND

Berengeur. Geen onbekende term in de agrarische sector. Het is de onsmakelijke geur die mannelijk varkensvlees afgeeft tijdens het bakken en die varkenshouders de aanzet geeft om al hun beerbiggen te castreren.

 

Dertig tot veertig jaar geleden had 20 tot 30 procent van de ongecastreerde beren last van berengeur, nu nog maar 3 tot 4 procent. (Wageningen UR, 2014). Ondanks dat lage percentage is het voor de internationale afzetmarkt belangrijk dat berengeur afwezig is. Vlees met berengeur levert namelijk aanzienlijk minder geld op. En dus ontkomt geen big aan castratie.

 

De castratie van beerbiggen is al lange tijd een maatschappelijk issue. Het proces is niet diervriendelijk en hoewel de castratie sinds 2009 verdoofd moet gebeuren, vermindert het ook de productiviteit van de varkens. In Nederlandse supermarkten is geen vlees van gecastreerde biggen meer te vinden, maar omdat veel varkensvlees geëxporteerd wordt, wordt nog steeds 65% van de Nederlandse beerbiggen gecastreerd.

 

BEARS HEADING FOR 2018

Eind 2014 vond het internationale congres ‘Boars heading for 2018’ plaats in Amsterdam die de castratie aan de tand stelde. De doelstelling uit de Declaration of Brussels uit 2012 is dat in 2019 de castratie van beerbiggen in heel Europa is afgeschaft.
 

HAANTJESGEDRAG

Daar waar de kip  - letterlijk - aan de lopende band eieren legt, delft het mannelijk geslacht het onderspit tussen de legkippen. Een kip heeft geen haan nodig om eieren te kunnen leggen en dus worden de miljarden hanen die ieder jaar worden geboren in de legkipindustrie, vernietigd of verwerkt tot diervoeding.

 

De verdeling man-vrouw bij kippen is ongeveer fifty-fifty. Er worden dus evenveel leghanen als -hennen geboren. Een vleeskip kan zowel een hen als haan zijn, maar in de legindustrie is het vrouwelijk geslacht essentieel. De haantjes die in de legkipindsutrie terecht komen, gaan in Nederland daarom door de vergasser om vervolgens als diervoeding verwerkt te worden. In het buitenland belanden ze veelal bij het afval.

 

HOLLANDS HAANTJE

Als reactie op de ondergewaardeerde rol van de haan richtte pluimveehouder Ruud Zanders samen met poeliers Thomas van Meel en Jan Ruig het bedrijf Hollands Haantje op. In een stal fokt het drietal per week nu zo'n vijfhonderd leghaantjes op die anders geslacht zouden worden. Tijdens het Food Film Festival in mei 2014 werden de leghaantjes geserveerd in het pop-up restaurant onder leiding van topchef Joris Bijdendijk.

 

Gasterij de Gulle Waard
Mr. Ten Houtenlaan4, Winterswijk
www.gullewaard.nl