Sofie Van Den Bossche is al meer dan vijftien jaar actief in het speelveld van culinair toerisme. Als expert bij TOERISMEVLAANDEREN versterkt ze de reputatie van Vlaanderen als culinaire reisbestemming. Voor Food Inspiration schrijft ze over wat haar bezighoudt, over wat ze ziet of graag zou willen zien. Dit keer verbaast ze zich over de toegankelijkheid van ‘rolstoelvriendelijke’ restaurants. 

Het kan iedereen overkomen. Je plant een weekje vakantie in de bergen. Lekkere adresjes vastgelegd, een romantisch hotelletje geboekt en de wandelschoenen opgepoetst. Je zet de eerste bergwandeling in en al na twintig minuten glij je uit. Niets heroïsch. Behalve dan dat het gevolg is dat je één uur later aan een lijn bungelt, de helikopter wordt ingetakeld en naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis wordt vervoerd. Einde van de vakantie. Begin van de revalidatie. Bij thuiskomst gaat de fiets in de schuur, de sportschoenen in de kast, en de autosleutels worden veilig opgeborgen. De rolstoel is tijdelijk je enige vervoermiddel. Het overkwam mijn vriendin Helena.

Gelukkig is zij een taaie. Na een paar weken lokte het zomergevoel en vooral ook de honger naar culinaire ontdekkingen haar het huis uit. Tafelen is onze favoriete sport en dus gingen we samen uitgebreid lunchen. Veel andere keuzes waren er ook niet, want eerlijk gezegd: de activiteiten zijn nogal beperkt voor newbie rolstoelgebruikers. 

Bij de eerste culinaire uitstap ging het al mis. We kwamen vlotjes binnen. Op het eerste gezicht leek te kloppen wat er bij de reservatie werd beloofd: rolstoelvriendelijk. Maar dat bleek schijn. Het was voor Helena namelijk niet mogelijk om gebruik te maken van het toilet. Toch een bescheiden wens zou je denken. Voor het sanitair moest ze echter drie trappen nemen. Onmogelijk als je immobiel bent wegens een ingegipst been. Gezellig tafelen wordt ineens zeer oncomfortabel, als je nodig naar het toilet moet.

Het sanitair is in de horeca vaak het grootste struikelblok als het gaat om toegankelijkheid, aldus Katrien Mampaey, kwaliteitscoach bij Toerisme Vlaanderen. “Wat we vaak zien is dat het sanitair zich op de benedenverdieping bevindt . Enkel toegankelijk via een smalle trap. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de rolstoelvriendelijkheid van het sanitair zelf: te krappe ruimtes en geen beugels.”

Bij onze tweede uitstap waren meteen alle ogen op ons gericht. Omdat we geen ezels zijn, hadden we bij de reservatie alles nog eens nadrukkelijk gecheckt. Rolstoel is welkom: check. Sanitair is vlot toegankelijk: check. Helaas. De rolstoel kwam de drie centimeter hoge drempel bij de ingang niet over. Met een aanloop, bijna katapultgewijs, lukte het uiteindelijk toch. Hilariteit aan de ingang, maar leuk is anders. Iedereen in het restaurant had ons zien stuntelen. Genânt. Bij het naar binnen rijden bleek vervolgens dat er zo weinig ruimte tussen de tafels was, dat we andere gasten wel moesten storen en vragen om plaats te maken. Met een vuurrode kop namen we plaats aan de tafel. Geen lekker begin.

Rolstoeltoegankelijkheid. Voor ondernemers misschien niet sexy om mee uit te pakken, het is wel noodzakelijk om hierop in te zetten. Onze frustrerende pogingen hebben me doen inzien dat er nog heel veel verbeteringen nodig zijn in onze geliefde horecasector. Daar zijn overigens tal van hulpmiddelen voor beschikbaar. Voor horecaondernemers zijn er bijvoorbeeld verschillende publicaties van Toerisme Vlaanderen over dit onderwerp, met praktische tips en adviezen. In Nederland is via brancheorganisatie KHN eveneens veel informatie over dit thema te vinden. 

Met kleine aanpassingen zouden Helena en de vele andere rolstoelgebruikers al geholpen zijn: 

  • Heb je een kleine drempel, zorg voor een drempelhulp. Wegneembare modellen zijn makkelijk verkrijgbaar. 

  • Zorg voor voldoende ruimte tussen de tafels. Ook jonge ouders met kinderwagens, de toerist met bagage, de shopaholic met winkeltassen, mijn moeder met haar rollator, en zelfs het bedienend personeel zullen je dankbaar zijn. 

  • Correct informeren is essentieel. Ben je volledig rolstoeltoegankelijk, vermeld dit dan duidelijk op je website. Ben je het bijna, maar niet helemaal? Wees daar dan ook transparant over en zorg ervoor dat je in je dienstverlening een stapje extra zet. In ons geval had een ter hulp schietende ober die ons de drempel had overgeholpen een wereld van verschil gemaakt. 

We klinken snel belerend over dit topic. En zoals al gezegd, het is niet het meest sexy gespreksonderwerp. Het beste is om zelf de test te doen. Leen een rolstoel en wees gast in je eigen zaak. Of nodig eens een ervaringsdeskundige uit. Uitgangspunt is dat de gast in de rolstoel dezelfde gastvrijheidsbeleving moet beleven als alle andere gasten. Maak een lijst met actie- en aandachtspunten en bespreek het met je personeel. 

Tot zover mijn relaas over toegankelijkheid. Laat me maar niet beginnen over de service (of het gebrek daaraan) voor slechtzienden, doven, assistentiehonden, senioren, of personen met andere toegankelijkheidsnoden. Dat is wellicht voer voor een volgende column.

Soepel op weg

In de app On Wheels vind je meer dan 34.000 rolstoelvriendelijke locaties in 508 steden in 28 landen. Op de website van Visit Flanders is een overzicht van rolstoeltoegankelijke locaties in Vlaanderen te vinden.