De wijnwereld verandert. Klimaatverandering, veranderend drinkgedrag en technologische innovaties hebben invloed op het speelveld. Food Inspiration sprak met wijnschrijver Niels van Laatum en smaakprofessor en wijnkenner Peter Klosse over trends en transities in de wereld van wijn.
Kwaliteitsniveau van supermarktwijnen stijgt
Van Laatum: “Een goede ontwikkeling die al een flinke tijd bezig is en steeds meer doorzet, is dat vrijwel alle wijn die je koopt – ook op supermarktniveau – van redelijk niveau is. De bodem van de markt is solide. Technisch slechte wijn bestaat bijna niet meer. Of je een basic supermarktwijn qua smaak en diepgang ook spannend vindt, dat is natuurlijk een andere vraag.”
"Het gemiddelde niveau van wijn is beter dan een paar jaar geleden"
Klosse ziet dezelfde trend. “Betaalbare wijn is er tegenwoordig genoeg. Het gemiddelde niveau van een fles bulkwijn is verbeterd ten opzichte van een aantal jaar geleden. Tegelijkertijd worden de echt unieke flessen schaarser, en daardoor ook prijziger.”
Over de experts
Niels van Laatum begon zijn carrière als tekstschrijver. Toen hij voor een opdracht een Italiaanse wijnmaker interviewde ging er een wereld voor hem open. Van Laatum volgde cursussen, leerde proeven en kwam alles te weten wat er over wijn te weten valt. Inmiddels combineert hij zijn vakkennis met copywriting. Hij schrijft boeken en artikelen over wijn en organiseert regelmatig wijnreizen. Zijn laatste boek is ‘Natuurwijn, een helder verhaal over troebele wijn’.

Peter Klosse promoveerde op smaakstijlen en hoe mensen smaak ervaren. Over dat onderwerp schreef hij diverse boeken. Daarnaast is hij de eigenaar van hotel en restaurant De Echoput in Apeldoorn en de oprichter van de Academie voor Gastronomie, een professioneel opleidingsinstituut voor opleidingen op het gebied van smaak, wijn, koken en gastheerschap. Tevens runt hij samen met zijn zoons Klosse Wines, een importbedrijf voor duurzame kwaliteitswijnen uit Europa.

Rebellen in de wijnwereld
Volgens Klosse zorgt klimaatverandering voor de grootste verschuivingen in de wijnwereld. “Waar wijn vroeger een expressie was van terroir en herkomst, komt dat steeds meer onder druk te staan. Het is vanwege klimaatverandering tegenwoordig regelmatig te warm of te nat of hagel zorgt voor schade. Ranken lopen vroeg uit en vriezen daarna kapot. En door de opwarming van het klimaat worden de druiven in traditionele wijnlanden steeds zoeter, waardoor het alcoholpercentage van de wijn stijgt. De grilligheid van het klimaat dwingt wijnmakers daardoor tot ingrijpen.”
"Rebellen leveren een spannende disruptie op in de wijnwereld"
“Wijnmakers moeten meer bijsturen dan ooit. Daar zijn allerlei trucjes voor maar dat botst soms met de regels van traditionele appellaties. Sommige wijnmakers kiezen er daarom voor om uit zo’n appellatie te stappen.” Rebellen, noemt Klosse ze. “Je moet wel lef hebben om je Bordeaux-classificatie op te geven en zelf te gaan experimenteren. Toch zie je dat het voor veel wijnmakers die dat aandurven verrassend goede, vernieuwende wijnen oplevert. Het levert een spannende disruptie op in de wijnwereld.”
Wat is een wijnappellatie?
Een wijnappellatie is een officieel afgebakend en wettelijk beschermd wijngebied met strikte regels voor de productie, zoals welke druivenrassen gebruikt mogen worden, opbrengsten en vinificatie. Zo kan de kwaliteit en het typische karakter van een regio worden gegarandeerd (bijv. DOC in Italië). Het dient als een kwaliteitskeurmerk dat aangeeft dat een wijn echt uit dat specifieke gebied komt en voldoet aan strenge regionale normen.
Minder alcohol, lagere alcoholpercentages
Een andere verschuiving in de wereld van wijn gebeurt niet zo zeer in de wijngaard, maar in het glas. Met name jongeren drinken minder vaak alcohol, vooral doordeweeks wordt er minder gedronken. “In het weekend kiezen ze dan juist weer sneller voor bijvoorbeeld cocktails, speciaalbieren of betere wijnen, dan mag het meer kosten”, zegt Van Laatum. “Sommeliers zien dat ook: als gasten in een restaurant voor wijn gaan, kiezen ze tegenwoordig vaker voor kwaliteit.”
Klosse vult aan: “Doordat mensen bewuster om gaan met alcoholgebruik, zie je ook een groeiende vraag naar witte en mousserende wijnen met een lager alcoholpercentage. De vraag naar zware, rode wijnen daalt al jaren. Van Laatum vult aan: “Tegelijkertijd is alcoholvrije wijn niet langer een een noodzakelijk alternatief, maar een serieuze en concurrerende categorie. Ook wijnmakers spelen in op die vraag door wijnen op de markt te brengen zonder alcohol of met lagere alcoholpercentages. Daardoor zie je steeds vaker dranken voorbij komen die dezelfde beleving oproepen als wijn, maar dan zonder alcohol. Dat zijn technisch gezien geen gedealcoholiseerde wijnen, maar totaal nieuwe dranksoorten: denk aan kombucha’s en sparkling teas.”
Een goede alcoholvrije wijn? Dit zijn de parels volgens de experts
Nieuwe wijnregio’s winnen terrein
Van Laatum: “De wijnkaart verschuift. In de jaren 80 en 90 werden wijnen uit ‘de nieuwe wijnwereld’ populair. Het ging dan om wijnen van ver weg, uit bijvoorbeeld Zuid-Afrika, Chili en Argentinië. Maar tegenwoordig verliezen wijnen uit deze landen terrein in de Nederlandse horeca. Veel Nederlandse horecaondernemers kiezen tegenwoordig liever voor lokaal of letten scherp op prijs. Restaurants die voor lokaal willen gaan, kiezen vaker voor Nederlandse wijnen, die in kwaliteit overigens steeds volwassener worden.”
"Nederlandse wijnen worden steeds volwassener"
Restaurant Triptyque in Wateringen is een voorbeeld van een restaurant dat alleen werkt met Nederlandse wijnen in het arrangement. Niels van Laatum: “Dat vind ik een krachtig signaal.”
Kies je voor prijs dan kom je tegenwoordig al snel uit bij wijnen uit Oost-Europa. Wijnen uit Roemenië, Hongarije en Georgië bijvoorbeeld bieden een fantastische prijs-kwaliteitverhouding. Restaurants die echt voor lokaal willen gaan, kiezen vaker voor Nederlandse wijnen, die in kwaliteit overigens steeds volwassener worden.
Natuurwijn blijft populair, maar hype vlakt af
Natuurwijn heeft de afgelopen jaren een explosieve groei meegemaakt. Van Laatum: “De vraag is nog steeds groter dan het aanbod, maar de enorme hype – vooral in steden als Amsterdam – vlakt af. Toch blijft de onderliggende beweging relevant: minder sulfiet, minder interventie, meer transparantie en meer biodiversiteit. Natuurwijnen passen wat dat betreft helemaal in de behoefte van consumenten voor gezondere producten en dus in het assortiment van een wijnspeciaalzaak.”
Wijnfles: lichter, duurzamer, transparanter
De verduurzaming van de wijnwereld gaat verder dan de productiemethoden. Ook de wijnfles zelf is in transitie. Glas wordt lichter, capsules verdwijnen, etiketmateriaal verandert. Er wordt her en der geëxperimenteerd met uniforme herbruikbare wijnflessen. Een grootschalige introductie van zo'n herbruikbare fles zou volgens Van Laatum een kleine revolutie ontketenen, die volgens hem broodnodig is.
Door