Herman Konings is veranderingspsycholoog en trendanalist. Hij beheert sinds 1992 het Antwerpse trend- en toekomstonderzoeksbureau Pocket Marketing/nXt. Als bevlogen verhalenverteller schrijft Konings voor Food Inspiration regelmatig over de trends die hem opvallen. 

Plantensoorten die de mens niet rechtstreeks ten goede komen in de vorm van medicijnen, levensonderhoud of materiële hulpbronnen, dreigen uit te sterven. Volgens onderzoek van het wetenschappelijke tijdschrift Plants, People, Planet zijn ongeveer 20.290 plantensoorten op weg naar uitsterving. Uit de studie blijkt dat planten die niet kunnen worden geëxploiteerd voor economische doeleinden of niet worden gewaardeerd om hun esthetische kwaliteiten, moeite hebben om te overleven in het licht van de escalerende klimaatcrisis. Van de bijna 90.000 plantensoorten die in de studie werden geanalyseerd, werden er slechts 6.749 beschouwd als nuttig voor de mens, waaronder maïs, rijst en tarwe.

"Als je voedsel wilt inzetten om de gezondheid te bevorderen, moet je op jacht naar de kleine moleculen in planten"

Brightseed is een Californische biotech-pionier die gewassen met behulp van artificiële intelligentie, luisterend naar de naam Forager, op moleculair niveau doorlicht en unieke inzichten verwerft in hoe planten ons lichaam en onze geest beïnvloeden. Het bedrijf heeft als missie nieuwe krachtige bioactieve stoffen te vinden die als functionele ingrediënten voor voedingsmiddelen en dranken kunnen worden gebruikt. Eerder dit jaar kondigde Brightseed de ontdekking aan van twee bioactieve stoffen in de buitenste schil van zowel zwarte peper als de sativa-zaden van de cannabisplant. Voor wie het interesseert: de verbindingen werden N-trans-caffeoyltyramine (NCT) en N-trans-feruloyltyramine (NFT) gedoopt. Van beide stofjes werd aangetoond dat ze vet kunnen verwijderen uit de lever van muizen én uit menselijke cellen.

Als je in de voedingswereld actief bent, ben je zonder twijfel bekend met de belangrijkste macromoleculen in fauna en flora: proteïnen, vetten en koolhydraten. Brightseed richt zich nadrukkelijk niet op deze grote moleculen, maar op de veel kleinere zogenaamde fytonutriënten in planten. Het bedrijf zoekt bewust naar micromoleculen die antioxidatief, ontstekingsremmend en hart- of hersenbeschermend zijn. Reeds bekende voorbeelden zijn resveratrol in druiven en rode wijn of lycopeen in tomaten. Als je voedsel wilt inzetten om de gezondheid te bevorderen, moet je op jacht naar die kleine moleculen in planten. Het bizarre is dat nauwelijks 1% van de fytonutriënten op aarde ooit in kaart is gebracht. De eerste stap is dus het begrijpen van de andere 99% van de fytonutriënten en de biologische mechanismen die in gang worden gezet als we ze innemen. Alleen dan kunnen we weten, of en op welke manier wat we eten een significant gezondheidsvoordeel voor mens en dier biedt.

“Het bizarre is dat nauwelijks 1% van de fytonutriënten op aarde ooit in kaart is gebracht”

Dat in kaart brengen van al die onontdekte fytonutriënten is een gigantische opgave en alleen kunstmatige intelligentie is in staat om binnen een redelijk tijdskader en met een relatief bescheiden budget de gewenste antwoorden op te diepen. De visie en missie van Brightseed doen me denken aan tot wat het Chileense NotCo (The Not Company) in staat is. Computerwetenschappers en voedingsspecialisten werken daar intensief samen met een wat ongewone collega: het artificiële brein Giuseppe. 

Hun stip aan de horizon is om een nieuwe generatie zuivelproducten te ontwikkelen, die beter zijn voor mens en milieu en die boerderijdieren ongemoeid laten. Met behulp van EEG-scans worden de hersengolven van mensen geïnterpreteerd op het moment dat ze vette knoflooksaus, zoete chocolademousse of zure Griekse yoghurt opnemen. Giuseppe helpt het NotCo-team om de moleculaire verbanden te begrijpen tussen de samenstelling van voedsel enerzijds en de menselijke perceptie van smaak, textuur en verzadiging anderzijds. Daarna gaat Giuseppe in de natuur op zoek naar de perfecte samenstelling van plantaardige grondstoffen en eiwitbronnen, die in staat zijn het zuivelorigineel te overklassen in termen van smaaksensatie en bovendien ook beter performen op het vlak van gezondheid.

The Not Company werd in 2015 opgericht met als primair streven de hoge graad van obesitas onder schoolkinderen in Latijns-Amerika aanzienlijk naar beneden te halen. De voedingsmarkt aldaar wordt overspoeld door laagwaardig en goedkoop voedsel, vol suiker en dierlijke vetten, wat ondubbelzinnig een aanslag op de volksgezondheid mag worden genoemd. Traditionele voorlichtingscampagnes met het oog op gedragsverandering hebben bij voorbaat weinig kans van slagen en dus moeten we omdenken en proberen om dat wat we graag eten niet te vermijden maar te verbeteren.

"Een mens zal bij chocolademousse niet snel het verband leggen tussen gekaramelliseerde oesterzwammen, kokosnoot en quinoa"

Melk van NotCo kan uiteindelijk lekkerder zijn dan koemelk én teven vrij van lactose en verzadigde vetten. Bovendien is de ‘koe’ uit de melk gehaald, wat tevens winst is voor het milieu. Wat chocolademousse betreft: een mens zal niet onmiddellijk het verband leggen tussen gekaramelliseerde oesterzwammen, kokosnoot en quinoa, maar Giuseppe kwam inmiddels al een aantal geslaagde chocoladesensaties op het spoor door het combineren van die drie ingrediënten. 

Het vlaggenschip van NotCo is momenteel de eierloze mayonaise NotMayo, die vooral bestaat uit kikkererwten. Qua merkstrategie kiest het bedrijf ervoor niet te vertellen wat er in hun producten zit, maar juist te benadrukken wat er níét in zit. Producten heten dan ook NotMayo, NotMilk, NotIceCream, NotMeat en zijn te koop in heel Zuid-Amerika. Sinds 2021 is NotMilk ook verkrijgbaar in de VS. 

NotCo wil doorgroeien dankzij de toenemende voorkeur van vooral jongvolwassen consumenten voor gezonde en duurzame alternatieven voor dierlijke producten. Als het van Giuseppe afhangt, blijft NotCo een A.I.-bedrijf dat aan andere voedingsbedrijven en supermarktketens gebruiksrechten verkoopt, zodat Giuseppe overal ter wereld samen met fooddesigners gezonde zuivelproducten uit lokale grondstoffen kan maken. 

Fan van de columns van Herman Konings? Lees dan ook zijn vorige rake column over kansen zoeken in tijden van verderf en verdoemenis.