Bezorgkeukens, waar deliverygerechten en maaltijden worden gemaakt onder merknamen die alleen bestaan op apps en internet. Dark kitchens ofwel ghostkitchens. Veelal zijn ze gedreven door data over de lokale behoefte. Hoe het zij: de ontwikkelingen verlopen supersnel. Supermarkten en gemakswinkels haken in.

Foto: Kroger Co

10 recente trends en ontwikkelingen.

1. Markt van 60 miljard

Onderzoeksbureau Statista taxeerde de wereldwijde dark kitchenmarkt in 2019 op een bedrag van 36 miljard euro. In 2027 zal dit marktsegment volgens het bureau een omzet vertegenwoordigen van ruim 60 miljard. China telt de meeste dark kitchens. In enkele Russische steden hebben de duistere keukens al een aandeel van 10 procent op de lokale deliverymarkt.

2. China is koploper

China geldt wereldwijd als koploper in de dark kitchenmarkt. Recente cijfers ontbreken; anderhalf jaar geleden waren het er al zeker 7500. India telde er toen 3500, de VS volgde met 1500. Gezien de lunchtraditie, lijkt de dark kitchen in met name een land als India nog enorm vleugels te kunnen krijgen. In grote delen van het land is het gebruik dat arbeiders tussen de middag op hun werkplek een warme maaltijd van thuis bezorgd krijgen.

3. Dark kitchen met sportlogo

Basketbalclub Detroit Pistons introduceerde een eigen foodmerk onder de naam Pistons Dish. Vanuit ghostkitchens gaat Pitons Dish op basketbal geïnspireerde menu’s leveren met namen als Hooper's Honey Walnut Shrimp en Fast Break Falafel, aan de deur bezorgd inclusief merchandiseproducten van de club. Pistons Dish is ontwikkeld door Reef Technology. Reef is een bijzonder bedrijf: het tovert blinde plekken in de openbare ruimte om tot belevingsvolle hubs, onder meer met buurtkeukens.

4. Dark convenience store

Het Amerikaanse deliveryplatform DoorDash opende in enkele steden zogenaamde bezorghubs onder de naam DashMarts. Een DashMart gaat nog een stap verder dan dark kitchens. DoorDash omschrijft het concept als “micro-fulfilment centra”. DashMarts zijn virtuele gemakswinkels. Ook in dit geval bestaat het merk alleen op bestelapps. Deze dark convenience stores voeren een assortiment gemaks- en kruidenierswaren, maar ook exclusieve producten uit restaurants, zoals ambachtelijke sauzen. DoorDash wordt zodoende een concurrent van 7-Eleven, de keten van gemakswinkels waarvoor het platform ook de deliverybestellingen regelt.

5. Dark omnichannel concept

Net als DoorDash, denken sommigen partijen al veel verder dan de dark kitchen. Ze omarmen het fenomeen als een nieuw distributiemodel; als een oplossing voor de torenhoge kosten van boodschappenbezorging bij de consument thuis. Jean Valfort van de Franse Panorama Group zegt in een interview: “Voor ons behoort het concept van de dark kitchen nu al tot het verleden, wij zijn in ons denken al veel verder.”

In 2018 lanceerde de groep dark kitchens onder de merken Fat Fat, Saint Burger, Squeeze Burger, Mama Tacos en Holy Chick. Valfort: “Nu zijn wij bezig met omnichannel-bevoorrading en ontwikkelen twee bedrijfsmodellen: dark kitchens en dark shops." De groep lanceerde een virtueel franchiseconcept voor hubs in grote Franse steden onder de naam Dévor (Delivered to Your Door). Het is niet alleen gericht op maaltijdlevering vanuit dark kitchens, maar wil een breder foodassortiment leveren vanuit dark shops. De micro-hubs in het hart van de stad moeten kwaliteitsvoeding gaan bezorgen, zowel kant en klaar als alleen de ingrediënten. De micro-hubs lijken een concurrent te kunnen vormen voor kratbezorgers als HelloFresh.

6. Supermarktvloer wordt dark kitchen

Het Amerikaanse supermarktconcern Kroger (anno 1883) is één van de eersten in zijn markt die de dark kitchen op grote schaal omarmt. Kroger opende dark kitchens in zijn supermarkten in samenwerking met de startup ClusterTruck. De keukens bereiden op bestelling 80 gerechten en maaltijden; ze worden binnen 7 minuten na bereiding bezorgd en maximaal een half uur nadat de bestelling is geplaatst. Kroger offert voor de keukens grote vloeroppervlakten in zijn supermarkten op. Amerika’s grootste supermarkt is niet de eerste grootgrutter die in deze markt stapt, maar wel de eerste die dit op deze grote schaal doet.

7. Maaltijdplatforms blijven investeren

Maaltijdplatforms als Deliveroo en Uber Eats speelden, vooral in Engeland en India, een vooraanstaande rol in de ontwikkeling van dark kitchens. De platforms investeren er nog altijd fors in. Zo maakte Deliveroo bekend onlangs bijeengebracht kapitaal van 180 miljoen dollar deels in de dark kitchenmarkt te zullen investeren. Uber Eats maakte overigens bekend niet langer geld te zullen steken in dark kitchens die het ook zelf exploiteert.

8. Burengerucht in Spanje

In Spanje zijn al de nodige franchiseorganisaties actief, die in licentie marketing en receptuur aanbieden van zelf ontwikkelde virtuele merkconcepten. Een Spaans vakblad meldt dat in het land in sommige steden reeds sprake is van een zodanige wildgroei van dark kitchens, dat het problemen oplevert. Gedreven door corona, openen namelijk ook in woonwijken dark kitchens van ondernemers die in coronatijd wat extra’s willen verdienen. Dit zorgt voor overlast in buurten en heeft al regelmatig geleid tot klachten.

9. Ondertussen in Zuid-Afrika

In Zuid-Afrika zijn eveneens al de nodige grotere operators van dark kitchens actief. Een voorbeeld is Darth Kitchens. Het bedrijf is in 2019 gelanceerd onder de header “The New Food Revolution. Creating On Demand Delivery Only Food Brands”. Darth Kitchens beheert merken als Buddy's Burgers, Anvil Burger Co, Fluent, Fig and Swan, Ringo's Pizzeria, Neo Pizzeria en Fung Ku. Darth Kitchens wil het grootste virtuele keukennetwerk van Zuid-Afrika worden. Nog eerder (mei 2018) startte Eater.co.za; het heeft eveneens een waaier aan virtuele merken. Eater lanceerde onlangs een digitaal foodcourt, vergelijkbaar met Casper in België.

10. Ondertussen in ons land

Je kunt (nog) niet zeggen dat in Nederland sprake is van wildgroei als het gaat om datagedreven dark kitchens die snel schakelen tussen verschillende appmerken. In de meeste gevallen blijft het in ons land tot op heden nog overwegend bij gespecialiseerde bezorgkeukens onder één merk. Een recent voorbeeld: een ondernemer in Lelystad opende een virtuele locatie van The Tosti Club onder de naam The Tosti Club To Go. De bestaande winkel werd ingeruild voor een bezorgkeuken.

Lees hier deel 1 van onze recente zesdelige serie Dark Kitchen Weekend en klik onderaan het artikel door naar de andere 5 afleveringen.