Door 
Het is nog altijd het populairste gerecht van Nederland: patat, of friet - afhankelijk van waar je woont. Van restaurant tot pretpark, van strandtent tot cafetaria: geen snack, burger of maaltijd lijkt compleet zonder patat met zout en saus. Food Inspiration zet 7 facts en figures over friet op en rij.
Patat of friet?
Er zijn hele forums over de vraag of je nou patat of friet moet zeggen. Over het algemeen geldt: onder de rivieren heeft men het vaker over friet, boven de rivieren over patat.
Volgens ChatGPT klinkt 'friet' overigens ambachtelijker en meer culinair dan ‘patat’.
62% eet elke week friet
Volgens een peiling van tijdschrift Quest eet 41% van de Nederlanders minstens één keer in de week friet. In sommige regio’s, zoals in Oost-Nederland, ligt dit percentage zelfs nog hoger. 62% van de lezers van De Gelderlander onderschrijft namelijk de volgende stelling: "Een frietje elke week hoort erbij."
7% houdt niet van patat
Bijna verwaarloosbaar is het percentage Nederlanders dat niet van patat houdt. In een kortgeleden gehouden poll van omroep EO gaf 4% van de stemmers te kennen: “Ik houd helemaal niet van patat.”
Eerder produceerde tijdschrift Quest een iets hoger percentage. Volgens dat tijdschrift eet 7% van de Nederlanders nooit patat.
Dikke frieten zijn meest geliefd
Fastfoodfrietjes zijn in opmars. Voor 44% van de Nederlanders zijn die dunne frietjes van 7-9 millimeter favoriet. Dikkere snijmaten vanaf 10 millimeter, inclusief ons typisch Nederlandse formaat, winnen maar nipt meer met 46%. 6% verkiest friet in andere vormen, zoals gekrulde patatjes.
Sowieso zijn alternatieve frietvormen gestaag in opmars. Sommige eigentijdse eetformules serveren ribbelfriet (ook wel kronkelfriet genoemd) of wafelfrietjes. Eerder schreef Food Inspiration al dat patat-friet met aardappelschil in een deel van de markt de norm aan het worden is.
Wordt friet met schil de nieuwe norm?
31% wil mayo bij de friet
Weekblad Quest vroeg aan hun lezers welke saus favoriet is bij een portie friet. 31% van hun lezers koos voor mayo of fritessaus. 17% voor speciaal. Het overgrote deel ging bij speciaal voor de combinatie mayo/fritessaus, curryketchup en gesnipperde uitjes. 17% van de ondervraagden koos voor ketchup bij de friet.
Runners-up zijn truffelmayo, kaassauzen, stoofsauzen, veganaise en guacamole. Ook de consumptie van extra scherpe sauzen en mayonaises met additionele smaken groeit. Bij loaded fries zijn rendang en andere oosterse stooftoppings onverminderd groeiend.
Zoete friet in opmars
Zoete friet is nog altijd in opmars, zeker in restaurants. Strikt genomen is zoete friet geen 'patates frites'. Zoete friet wordt immers helemaal niet gemaakt van aardappel, maar van bataat, zoete aardappel. De bataat behoort tot een andere familie van de knolgewassen. Hoewel een niche, staan pastinaakfrietjes ook her en der in betere restaurants op het menu.
Op bescheiden schaal steekt cassavefriet (wortelknol) weer de kop op. Dertig jaar geleden leek cassavefriet een trend te worden, maar het bleef bij een korte hype in onder meer Mexicaanse restaurants. Cassave heeft een stevigere bite dan reguliere patat.
Extra crunch is tegenwoordig een pré. Mede hierom (en vanwege delivery) zit er steeds vaker een zetmeelcoating om frietjes.
60% heeft een Airfryer
De grootste concurrent van de horecafriet is vanzelfsprekend de supermarktpatat. De aloude frituurpan thuis is zo’n beetje afgedankt. Minder dan 20% van de huishoudens heeft hem nog staan. Nederland stapte massaal over op ovens met snel roterende hete lucht. De Airfryer en zijn soortgenoten zijn inmiddels present in zeker zes op de tien Nederlandse huishoudens.
