In de Olie Bibliotheek in Amsterdam perst Lars Charas ruim veertig soorten plantaardige olie, van rucolazaadolie tot meiknolzaadolie. Charas, uitvinder en onderzoeker, wil de ontelbare mogelijkheden van plantaardige olie tentoonstellen, nu er een mondiaal tekort aan olijfolie dreigt.

Ruim een jaar geleden startte Charas met de Olie Bibliotheek. Het idee ontstond omdat de zelfbenoemde uitvinder bezig was met de ontwikkeling van duurzaam vegan leer en andere producten die hij maakte van het overblijfsel van geperste zaden, ook wel perskoek genoemd. Door een restproduct te gebruiken, realiseerde hij zich dat hij eigenlijk het basisproduct over het hoofd zag: de olie. Na veel proeven en experimenteren besloot Charas zich ook te focussen op olie.

Nu verzamelt en perst hij zaad op zijn werkplaats bij De Ceuvel in Amsterdam. Dit zorgt voor unieke soorten plantaardige olie, zoals paprikazaadolie, rucolazaadolie, pastinaakzaadolie en melkdistelzaadolie. Charas: “Eigenlijk kun je uit elk zaad ter wereld olie persen. Elk zaadje bevat namelijk een beetje olie dat de kiem de energie geeft om te groeien totdat de plant zijn eigen energie kan opwekken. Sommige zaden bevatten veel meer olie dan andere, maar de mogelijkheden lijken eindeloos.” Voor de Olie Bibliotheek werkt Charas voornamelijk met reststromen uit de Nederlandse zaadveredeling, zaadschoningsbedrijven en voedselindustrie.

Over Lars Charas

Lars Charas noemt zichzelf vooral uitvinder. Als creatieve duizendpoot houdt hij zich bezig met voedsel en duurzaamheid. Charas was van 2012 tot 2015 Global Program Manager Feed the Planet. Het doel was om chefs en nationale chefsverenigingen te inspireren, te onderwijzen en te activeren om te experimenteren met duurzaamheid en de vraag 'Hoe voeden we de planeet in de toekomst?'.

Ruim tien jaar assisteerde hij bij concept-, onderzoek- en productontwikkeling rondom (plantaardige) eiwitproducten. In 2018 bracht hij het boek Food Forever uit, waarvoor hij met honderden koks, boeren, wetenschappers en bedrijven uit 25 landen sprak om oplossingen te vinden voor de vraag 'Hoe voeden we de planeet in de toekomst?'.

De afgelopen 10 jaar focuste Charas zich op het maken van vegan leer van perskoek, een restproduct dat overblijft na het persen van olie. Vaak wordt dit gebruikt als diervoeder, maar er kan nog meer mee gedaan worden. Niet alleen maakt charas veganistisch leer voor voor mode, tassen, schoenen, meubels ook maakt hij van perskoek bouwmateriaal.

In zijn atelier op De Ceuvel in Amsterdam hoopt Charas deze zomer uit wel zestig tot tachtig soorten zaden olie te persen. “Het is een intensief proces, niet alle zaden laten zich even gemakkelijk persen. Het grootste gevaar is dat ze te hard zijn en mijn machine vastloopt. Ik moet het nauwlettend in de gaten houden.” Volgens Charas is het bijzonder om te merken hoeveel smaak er vrijkomt in de oliën die hij maakt. “Je proeft de plant terug in de olie. Meiknololie smaakt naar meiknol. De olie van harde groenten leent zich het beste om in te bakken, terwijl de olie van zaden van fragielere planten beter te gebruiken is als koude smaakmaker.”

Toch zijn niet alle zaden even lekker als je ze 'gewoon' perst, zegt Charas. “Sommige olieen worden smakelijker als je de zaden eerst even roostert. Of als je ze verbrijzelt." Ook experimenteert Charas met het roken van olie. Zo heeft hij op het moment gerookte mosterdzaadolie in zijn bibliotheek staan.

Olijfolietekort

Dat Charas zich verdiept in het persen van plantaardige oliën is niet enkel uit interesse. Het wereldwijde tekort aan plantaardige olie, en met name olijfolie, wordt steeds groter. Dat komt door verschillende factoren, waarbij klimatologische omstandigheden en ziektes een belangrijke rol spelen. Charas: “Bovendien zijn telers de afgelopen jaren te veel gefocust geweest op kwantiteit, in plaats van op bodembehoud. Doordat we waarschijnlijk al binnen een jaar te maken krijgen met echte schaarste, moeten we op zoek gaan naar oplossingen voor nieuwe, smaakvolle plantaardige olie. Daarbij kan het persen van reststromen uit de zaadindustrie een oplossing vormen.”

Hoewel Charas een winkel runt en chefs bij hem mogen afnemen, is het niet zijn doel om de oliebibliotheek op te schalen. “Ik ben met dit project gestart om mensen te inspireren en te laten zien wat de mogelijkheden zijn rondom plantaardige olie. Zelf wil ik niet op grote schaal produceren.” Charas is in gesprek met Nederlandse zaadveredelaars en branche-organisaties om hen te overtuigen hun reststromen om te zetten in plantaardige oliën. “Het zou mooi zijn als zij samen een grote persfabriek startten. Op die manier kunnen ze zorgen voor een alternatief voor het olijfolietekort, wordt voedselverspilling tegengegaan en kunnen ze ook nog eens extra omzet genereren.” Zelf wil Charas zich blijven focussen op nieuwe innovaties en uitvindingen.”