Duurzaam ondernemen komt in veel verschillende gedaantes. Je kunt lokaal inkopen, je bedrijfsprocessen vergroenen, kiezen voor biologisch, van het gas af gaan en vooral geen plastic gebruiken. En als je dat doet volgens de laatste regeltjes, krijg je daar allemaal blinkende certificaten voor. Maar wat levert je dat als ondernemer achter de komma op? Volgens ondernemer Mark Haagen is goed voor je personeel zorgen de enige vorm van duurzaamheid die echt loont.

Word je van al die ‘duurzaamheidsinspanningen’ echt een betere ondernemer? Word je beloond of krijg je de deksel op je neus? Ik heb ze ook allemaal: Green Key Gold-certificaat, NEN-keuring en in coronatijd hadden wij zelfs een certificaat dat aantoonde dat we ons aan de regeltjes hielden. Maar er zit ook een keerzijde aan het beste jongetje van de klas willen zijn. De afgelopen jaren zijn mijn geduld en financiële veerkracht als ondernemer danig op de proef gesteld. En mij bekruipt steeds vaker het gevoel dat veel van de maatregelen vooral voor de bühne zijn en de bijwerkingen soms erger dan de kwaal.

Buitenplaats Kameryck bestaat sinds 2007, maar in 2019 hebben wij flink uitgebreid en zijn we twee keer zo groot geworden. De nieuwbouw is volledig gasloos, omdat dit bij de bouw van ons werd verlangd. Nu lopen wij tegen het probleem aan dat we, ondanks dat er 110 zonnepanelen op het dak liggen en we negen warmtepompen hebben, toch te weinig stroom hebben. Op piekmomenten even terugschakelen naar gas is geen optie. Ik had nooit gedacht dat we in ondernemend Nederland nog eens elektriciteitsarmoede zouden hebben.

Bij mijn nieuw te bouwen pannenkoekenhuis annex familierestaurant is het nog nijpender: daar krijg ik geen grootverbruikaansluiting en ben ik genoodzaakt om mijn propaangastank te behouden. Je weet wel, zo’n groot wit ding dat je bij achteraf gelegen bedrijven in de polder op het erf ziet staan. En waar dan een dieselvrachtwagen voor komt rijden om deze eens in de zoveel tijd bij te vullen. Die heb ik dus ook.

"Ik had nooit gedacht dat we nog eens elektriciteitsarmoede zouden hebben."

Met kunst en vliegwerk heb ik wel een extra huisnummer kunnen aanvragen om een extra kleinverbruikaansluiting te krijgen. Het probleem is nu dat die aansluiting niet mag worden verbonden met het bestaande woonhuis. Het voorschrift is namelijk dat je in één handeling je hele gebouw moet kunnen uitschakelen. Niet volgens de wet, maar wel als je een NEN1010-keuring wilt. En dat is een harde vereiste van de verzekeraar. Geen positieve keuring, geen verzekering. 

Een van de oplossingen is om een batterij aan te schaffen – die wordt gevoed door een dieselaggregaat, maar dat terzijde – zodat we op het moment dat we meer stroom opwekken dan we verbruiken, deze kunnen opslaan voor de momenten dat we juist stroom tekort hebben. Extra kosten? €250.000,-. Daar zit geen terugverdienmodel op, dus die investering moet je uit de toekomstige winst halen.

Daarnaast: voordat we hier in het Groene Hart mogen starten met bouwen, moeten we eerst het hele bouwterrein omheinen met een paddenscherm van dertig centimeter hoog en minstens tien centimeter ingegraven. Dit allemaal voor de bedreigde rugstreeppad… Of die er ook werkelijk zit, weet niemand zeker, maar de kans bestaat... En alsof het aanbrengen van dat scherm alleen nog niet genoeg is, moet aan de binnenkant iedere zoveel meter een trappetje gemaakt worden, zodat de rugstreeppad, als ie toch op het bouwterrein beland is, weer van binnen naar buiten kan. Extra kosten? €15.000,-.

"Als we het beste jongetje van de klas willen zijn, laten we dan ook zorgen voor het leukste schoolplein"

En als we dan open kunnen met ons duurzame pannenkoekenhuis, dat als ‘braafste jongetje van de klas’ netjes aan alle duurzaamheidsregeltjes voldoet, dan serveren we onze gasten graag pannenkoeken met lokale scharreleieren… toch? Die duizend keer de toegestane hoeveelheid PFAS bevatten. En het liefst ook die hamburger van lokaal vlees. Vlees van boeren die worden uitgekocht, omdat ze binnen een kwetsbaar gebied liggen of teveel CO₂ uitstoten. Vertel het mij maar: is het beste jongetje van de klas dan nog steeds goed bezig?

Lees ook

Waarom is dynamic pricing nog geen standaard in de congreswereld?

Ondernemer Mark Haagen: “Mensen betalen alleen meer als ze echt graag bij je willen zijn”
 

Weet je wat pas echt duurzaam is? Goed voor je personeel zorgen. Dat staat nergens vermeld in een Green Key-handboek, daar krijg je geen keurmerk voor aan de muur en er is geen ambtenaar die tegen je zegt: ‘Wat goed dat u investeert in werkplezier, duidelijke roosters en een fatsoenlijk salaris.’ Maar dit is de enige vorm van duurzaamheid die zichzelf terugbetaalt. Want personeel dat zich gezien en gewaardeerd voelt, blijft. En personeel dat blijft, scheelt je bakken met geld.

"Voor je personeel zorgen is de enige vorm van duurzaamheid die zichzelf terugbetaalt"

Personeel dat vertrekt moet je vervangen. En dat kost niet alleen tijd, maar ook geld. Denk aan het plaatsen van een vacature, wervingskosten, gesprekken voeren, inwerken, productieverlies, de foutjes die een nieuwe collega in het begin nog maakt... Dat loopt al snel op tot een kostenpost tussen de €15.000,- en €25.000,- per medewerker. En dan heb ik het niet eens over de onrust in het team, de impact op de gastbeleving of je eigen frustratie als werkgever.

Dus ja, je kunt je gebouw volhangen met zonnepanelen, biologische friet serveren en alles elektrisch doen – en begrijp me niet verkeerd, dat moet je ook zeker allemaal doen! – maar als je op je team bezuinigt, dan ben je vooral bezig met greenwashing in plaats van écht duurzaam ondernemen.

Als we dan toch zo graag het beste jongetje van de klas willen zijn, laten we dan zorgen dat we ook het allerleukste schoolplein hebben.