Sofie Van Den Bossche is al meer dan vijftien jaar actief in het speelveld van culinair toerisme. Als expert bij TOERISMEVLAANDEREN versterkt ze de reputatie van Vlaanderen als culinaire reisbestemming. Voor Food Inspiration schrijft ze over wat haar bezighoudt, over wat ze ziet of graag zou willen zien. Dit keer is ze in de ban van het fenomeen ‘culinaire centra’. 

Culinaire centra. Het houdt me nogal bezig. Momenteel ben ik druk doende om inhoudelijk vorm te geven aan het allereerste culinair centrum van Vlaanderen, dat conform ambitie in 2027 in Antwerpen zal openen. Zo krijgt Vlaanderen één vaste ontmoetingsplek voor iedereen die gepassioneerd met voeding en drank bezig is en deze passie ook wil delen met anderen. We creëren deze plek in het eclectische Loodswezengebouw. Het Loodswezen is een opvallend gebouw langs de Scheldekaaien. Het stamt uit eind negentiende eeuw en bood tot en met 2007 onderdak aan verschillende zeevaart- en havendiensten. Met een knipoog naar dit verleden willen we ons culinair centrum Smaakhaven noemen.

In 2017 mocht ik voor het eerst een culinair centrum betreden. Ik stapte het Basque Culinary Center (BCC), binnen en snapte meteen waarom San Sebastián de spil is van culinair Baskenland in Spanje. Met het BCC als motor worden hier naast chefs ook voedingsbedrijven, studenten, beleidsmakers, start-ups en hobbykoks bediend met kennis en innovaties. Het all-in kenniscentrum heeft veel te bieden. Studenten uit meer dan 32 landen behaalden er in de afgelopen jaren een Degree in Gastronomy and Culinary Arts. Er worden postgraduate programma’s, bachelor- en masteropleidingen gegeven. Internationale bedrijven werken er aan R&D-projecten, kookliefhebbers volgen er cursussen, start-ups vinden er begeleiding, er is een testrestaurant waar volop wordt geëxperimenteerd en er worden meer dan 150 events per jaar georganiseerd.

Ik had het licht gezien

Een ontmoetingsplek waar alle kennis en expertise rond voeding en gastronomie samenkomt. Een fysieke plek waar culinaire makers – chefs, productontwikkelaars, researchers, producenten – kunnen verbinden, waar informatie te vinden is over ons culinair erfgoed én de hedendaagse trends, waar creativiteit aangewakkerd wordt, waar inspiratie gemakkelijk te vinden is. Een plek die iedereen aantrekt die gepassioneerd is door eten en drinken en deze passie wil delen. Dat is wat Vlaanderen nodig heeft.

Ik had het licht gezien... En ik was niet de enige, bleek toen ik met dit droomscenario naar mijn netwerk stapte. Chefs enthousiast. Producenten enthousiast. Docenten blij. Onderzoekers nieuwsgierig. En bovenal: de Vlaamse minister voor Toerisme is overtuigd dat een dergelijk centrum Vlaanderen op slimme wijze kan versterken als culinaire regio. Halleluja! Fast forward. Inmiddels is er een locatie gevonden, funding vanuit de overheid beschikbaar gemaakt en krijgen de contouren vorm qua inhoud. Een ontwerpteam wordt binnenkort aangesteld om het gebouw om te toveren tot Smaakhaven. 

Het lijkt wel hét momentum voor de opzet van culinaire centra. Het Basque Culinary Center is momenteel aan een verdrievoudiging bezig: met naast hun hoofdzetel, de ontwikkeling van een Digital Gastronomy Lab – LABe genaamd – en binnenkort een nieuwbouwlocatie aan de stadsrand van San Sebastián. Recent, op 6 mei 2022, opende in Frankrijk in Dijon de Cité Internationale de la Gastronomie et du Vin. Opmerkelijk en origineel is hoe daar rond een oud-hospitaal een volledige experience rond eten en wijn werd opgezet. Een centrum waar proeven en edutainment – educatie vermengd met entertainment – centraal staan. 

De medewerkers draaien nog op adrenaline nadat ze 18.000 bezoekers mochten ontvangen tijdens hun openingsweekend. Op het 5,5 hectare grote terrein vind je ook een Village gastronomique met acht delicatessenwinkels. Elk weekend komen boeren, vissers en kleinschalige producenten, zoals kaas- en mosterdmakers, ter plaatse aan de bezoekers uitleggen hoe de producten van het veld of de zee tot in de winkel terecht komen. De stad Dijon slaagt er in om ondernemers en consumenten van alle leeftijden bij elkaar te brengen. Maar misschien is het ook niet meer dan logisch dat een dergelijk centrum gerealiseerd wordt in een land waar de gastronomie van Unesco de status heeft gekregen van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Ook in Nederland gaan ze voor het verbinden van bedrijven, overheid, wetenschap en onderwijs. Ik kijk al uit naar de opening van het World Food Center Experience, in de achtertuin van het kantoor van Food Inspiration, in Ede. 

Culinaire centra, waar ze ook gevestigd zijn, zorgen ervoor dat alle passie en kennis rond eetcultuur een thuis krijgt. Ik geloof stellig dat het samensmelten van de verschillende disciplines en vormen van wetenschappelijke, toegepaste en bedrijfskennis leiden tot een hechtere dynamiek tussen en met de culinaire makers in een regio. Dit is wat we in de komende jaren ook in Vlaanderen hopen te realiseren. Momenteel zijn we druk doende om de inhoud van onze Antwerpse Smaakhaven vorm te geven. Vragen die ons daarbij dagelijks bezig houden zijn: Wie moeten we eerst met wie verbinden? Welke visie op de gastronomie van de toekomst geven we mee? Welke kennis moeten we ontsluiten? Hoe zorgen we dat ons culinair centrum relevant blijft en jaarrond gevuld is met chefs, producenten, bezoekers? Het is een boeiende zoektocht.