Uit onderzoek blijkt dat een halve eetlepel olijfolie per dag het risico op hart- en vaatziekten, beroertes en alzheimer vermindert. Omdat (vermeende) gezondheidseffecten steeds bepalender zijn voor wat we eten, vormt het geen verrassing dat ook rondom deze eeuwenoude superfood nieuwe hypes ontstaan.

Al jaren wordt geclaimd dat olijfolie bevorderlijk is voor onze gezondheid. Het mediterrane voedingspatroon dat wereldwijd als een van de gezondste diëten wordt aangemerkt, staat er bol van. Zo werd het gezondheidseffect van olijfolie bevestigd door een onderzoek van Harvard. Wetenschappers van de topuniversiteit bestudeerden het dieet van zo’n 90.000 mensen tijdens een periode van bijna 30 jaar. Wat blijkt? De groep die het meeste olijfolie consumeerde had minder kans om te sterven aan hart- en vaataandoeningen, alzheimer en kanker.

Olijfolie food pairing

In Nederland weten mensen volgens olijfoliesommelier Vivian van Wordragen weinig over olijfolie. Het wordt wel gebruikt, maar niet benut binnen de mogelijkheden die er zijn. Naast de effect op gezondheid ziet Van Wordragen veel mogelijkheden voor chefs. “Ik geloof er heilig in dat goede soorten olijfolie een enorme toevoeging kunnen zijn binnen de gastronomie. Speciale food pairings met per gerecht een andere olie, is een concept dat ik graag zou willen uitbouwen.” Van Wordragen heeft een eigen lijn olijfolie. Haar Grand Cru extra vierge wordt onder andere geserveerd bij Fine Fleur het nieuwe restaurant van Jacob Jan Boerma en Thomas Diepersloot. 

Shotje olijf

Een Nederlander die zich bezighoudt met olijfolie als gezondheidsproduct is James Peterzon. Hij is de oprichter van Olivious, een bedrijf dat zogenoemde olijfshots produceert, bedoeld om je gezondheid een boost te geven. Peterzon woont sinds een aantal jaar op Sardinië en raakte gefascineerd door de kwaliteit van de olijfolie op het eiland en de mogelijkheden die het product biedt voor een goede gezondheid. 

Een gewone slok olijfolie is alleen niet zo lekker. Daarom besloot Peterzon een aantrekkelijk gezondheidsdrankje met olijfolie te ontwikkelen. De shots van Olivius beloven de gezondheidsvoordelen van authentieke, extra vergine olijfolie uit Sardinië, maar dan met een prettiger mondgevoel en met een romige smaak. 

Maar waarom is zo'n shot nodig? Gebruiken we dan te weinig olijfolie? "Nee" zegt Peterzon in een interview op marketingtribune.nl. Maar het is volgens de expert wel van belang dat je verse, maximaal één jaar oude extra vergine olijfolie nuttigt, om het beste voordeel te behalen. Die is niet altijd verkrijgbaar Nederland. Bovendien is olijfolie bederfelijk en begint degradatie zodra het wordt blootgesteld aan zuurstof. Er valt dus iets te zeggen voor verpakte porties.

"Olijfolie hoort thuis op de versafdeling en niet in het schap met houdbare producten"

Rauw en vers

Dat het belangrijk is om verse olijfolie te gebruiken wordt ook onderstreept in een recent artikel van de New York Times. Anders dan met wijn – dat met de jaren beter wordt – verliest olijfolie snel kwaliteit. Eenmaal geopend behoudt een fles olijfolie zijn topsmaak maar drie tot vier weken, en ook de gezonde stoffen verliezen na verloop van tijd hun werking. "Olijfolie hoort thuis op de versafdeling, en niet in het schap met houdbare producten", zegt Nicholas Coleman, voormalig olijfoliespecialist voor Eataly USA.

"Olijfolie lijkt meer op een rauwe sap dan een bakolie," zo voegt hij toe, erop wijzend dat de meeste bakoliën - zoals canola en zonnebloem - worden geperst uit zaden en noten, niet uit fruit. Wie dus optimaal van de gezonde nutriënten wil profiteren, moet dus letten op de oogstdatum van de olijfolie. Steeds meer kleinschalige producenten zetten deze op hun product. 

Frauduleuze olijfolie

Nu, voordat je je voorraadkast volstouwt met flessen olijfolie, is het goed om een aantal dingen te weten. Zo pleit Harvard-professor Marta Guasch-Ferré, die de studie leidde, ervoor dat Artsen patiënten zouden moeten adviseren om bepaalde vetten, zoals margarine en boter, te vervangen door olijfolie om hun gezondheid te verbeteren. "Het gaat niet alleen om het toevoegen van olijfolie in je dieet," zegt ze, "maar om het consumeren van olijfolie in plaats van schadelijke vetten."

Verder wordt de gezonde werking in olijfolie veroorzaakt door de aanwezigheid van goede vetten en bepaalde antioxidanten. En die zitten alleen in olijfolie van hoge kwaliteit, het liefst extra vergine; hoe minder bewerkt, hoe beter. Maar ook daar is een waarschuwing op z’n plaats. 

De olijfolie-industrie wordt namelijk geteisterd door fraude. Wereldwijd betalen miljoenen consumenten regelmatig voor 'extra vergine' olijfolie, die in werkelijkheid is vermengd met inferieure olijfolie, goedkopere oliën zoals zonnebloem en canola, of wordt gekleurd met chlorofyl of bètacaroteen. Zo nam Europol in 2019 150.000 liter frauduleuze olie in beslag. De criminele organisatie achter de olijfolie fraude verdiende jaarlijks bijna 9 miljoen dollar aan hun illegale activiteiten.

Wie z’n voordeel wil doen met de gezonde werking van olijfolie, zal zich moeten verdiepen in de producent achter het product en een beetje kennis van zaken moeten hebben. De werkzame antioxidanten in olijfolie proef je volgens experts aan een scherp branderig gevoel in de keel. “Een extra vierge olijfolie kun je herkennen door drie verschillende eigenschappen: fruitigheid, bitterheid en pittigheid,” aldus olijfolie-expert Van Wordragen.