Door 
Fonio komt oorspronkelijk uit West-Afrika. Het oergraan heeft alle kenmerken van een superfood: het is van nature glutenvrij en is rijk aan vezels, eiwitten en vitaminen. In de Verenigde Staten is de grondstof al bijna net zo bekend als quinoa. In Nederland kennen we het nog amper. Al komt daar binnenkort verandering in, als het aan Solange Domaye ligt.
Er bestaan op aarde meer dan 400.000 soorten planten. Toch zijn er maar drie grondstoffen die voor 50% in de energiebehoefte van de mens voorzien: rijst, tarwe en maïs. Volgens het Future 50 Foods rapport van het Wereld Natuur Fonds (WWF) zou het goed zijn als we ons voedselarsenaal uitbreiden. Een gevarieerd(er) voedselpatroon leidt voor de mens namelijk tot een grotere verscheidenheid aan voedingsstoffen. Voor de planeet betekent meer biodiversiteit een meer evenredige verdeling van landgebruik. Kortom: voor zowel mens als milieu zou het goed zijn om op zoek te gaan naar onontdekte of vergeten gewassen. Fonio is zo’n vergeten gewas.
Tijdens Food Inspiration Days 2022 bracht Food Inspiration ook onontdekte en vergeten gewassen uit Afrika onder de aandacht. We haalden een delegatie vanuit de Ghana Food Movement naar Nederland, die met Nederlandse foodprofessionals kennis deelden over Afrikaanse gewassen en kooktechnieken.
Fonio: wat is het?
Fonio is een graansoort met hoge voedingswaarden. Het is voedzaam, rijk aan eiwitten, vezels, vitaminen en mineralen en is glutenvrij. Het oergraan groeit snel en is bestand tegen een droog savanne-klimaat. Het gewas is binnen zes tot acht weken oogstrijp en heeft nauwelijks water nodig. Een future proof product dus, met het oog op de klimaatproblematiek, voedselonzekerheid en de groeiende wereldbevolking. Experts zien fonio zelfs als oplossing voor de graancrisis.
Hoe kook je fonio?
In principe hetzelfde als andere graansoorten zoals rijst of couscous: aan de kook brengen in een pan met water. Na vijf minuten koken is de fonio klaar. Fonio is onder andere goed te verwerken in salades (vergelijkbaar met couscous), in gerechten (vergelijkbaar met rijst), als pap (vergelijkbaar met havermout) of in taart (vergelijkbaar met bloem). De Kleinstesoepfabriek bracht onlangs een nieuwe soep op de markt: biologische Afrikaanse maaltijdsoep met fonio.
Fonio in Nederland
Solange Domaye komt oorspronkelijk uit Tsjaad, een land gelegen in Centraal-Afrika. Sinds 2000 woont ze in Nederland. Vanuit haar voormalige bedrijf hielp ze Afrikaanse bedrijven die in Nederland voet aan de grond willen krijgen. Ze zag tijdens handelsreizen dat er vanuit Nederland interesse was voor fonio. In de coronatijd lagen alle handelsreizen stil en maakte ze een businessplan voor een nieuw bedrijf: Symfonio. Ze vond investeerders die geloofden in haar plan om biologische fonio – geproduceerd in Burkina Faso – op de Nederlandse markt uit te rollen. Inmiddels ligt het product onder andere bij Ekoplaza en Odin. Toch zit het oergraan volgens haar nog redelijk in een nichemarkt. Domaye: “In de Verenigde Staten is fonio al bijna net zo bekend als quinoa. Het is mijn doel om ook alle Nederlanders bekend te maken met dit supergraan.” Met Symfonio richt de ondernemer zich in eerste instantie op de cateringsector, een sector waar duurzaamheid en gezondheid belangrijke speerpunten zijn.
Experimenteren met fonio
In zijn foodlaboratorium Proef! experimenteert de Belgische bioloog Maxime Willems ook volop met (vergeten) Afrikaanse grondstoffen. In zijn lab screet Willems tal van grondstoffen voor potentiële functionele toepassingen in voeding. Een daarvan is fonio.
