Herman Konings is veranderingspsycholoog en trendanalist. Hij beheert sinds 1992 het Antwerpse trend- en toekomstonderzoeksbureau Pocket Marketing/nXt. Als bevlogen verhalenverteller schrijft Konings voor Food Inspiration regelmatig over de trends die hem opvallen. 

Innovatie verslaat traditie, identiteit verliest zijn lot, de doelgroep verliest zijn herkenbaarheid. De trend om rolpatronen te veranderen en stereotypen van gender, herkomst, leeftijd of ideologie te doorbreken, leidt tot radicale veranderingen in zowel markt als maatschappij. Het zijn vooral de jongeren die het oude wij-zijschema neigen te verlaten om een nieuwe cultuur van pluralisme te bouwen. 

“Het ontmantelen van genderstereotypen leidt tot veranderingen in elke porie van de samenleving”

Het beeld dat mannen binnen het gezin enkel een heersende, beschermende en financierende functie vervulden, en vrouwen zich uitsluitend mochten bezighouden met facilitair beleid en de zachte zorg, is al meerdere decennia achterhaald. Vooral de jongere generaties verzetten zich hevig tegen de kruimelige idealen van mannelijkheid. Volledige autonomie, zelfactualisatie, het nastreven van persoonlijke doelen, behoeften en dromen, zijn vandaag belangrijker dan het invullen en vormgeven van een cultureel bepaald ideaal van mannelijkheid of vrouwelijkheid.

Ook al is de weg nog lang en ruw, het ontmantelen van genderstereotypen leidt tot verstrekkende veranderingen in elke porie van de samenleving: van het gezinsleven tot de bredere maatschappelijke, financiële, zakelijke en politieke geledingen. Het zet een nieuwe cultuur van diversiteit en inclusie in gang. De coronacrisis heeft daar een niet te onderschatten rol in gespeeld. Het gesprek tussen huisgenoten ging veel vaker dan voorheen over maatschappelijke uitdagingen, om de eenvoudige reden dat er meer huisgenoten vaker en voor langere tijd thuis waren. Zo was er volop gelegenheid om het – ook tijdens lange coronawandelingen in parken en bossen – met elkaar over post-COVID-19-uitdagingen te hebben. 

"Vloeibare identiteit is jouw unieke biografie, die gehuldigd, geconserveerd en vooral gecureerd moet worden"

Het speelveld breidt zich uit naar alle sociale variabelen waar miskenning, respectloosheid, uitsluiting en misbruik nog steeds heersen. Zo zijn er de usual suspects ras, religie, seksuele oriëntatie, sociale achtergrond en opleidingsniveau, maar ook andere identiteitsbepalende dimensies als taalvaardigheid, financieel vermogen, lichamelijke fitheid, geestelijke gezondheid en cognitieve vaardigheden spelen een rol in wat we de trend ‘vloeibare identiteit’ zouden kunnen noemen. Vloeibare identiteit is je unieke biografie, badend in een egalitaire zee van diversiteit. Het uitzonderlijke en authentieke van een ieders identiteit moet gehuldigd, geconserveerd en – vooral – gecureerd worden, als ware het een kunstproject. Hoe meer hospitality kan het nog zijn?

Neem nu de Chinese WeBank, die haar mobiele applicatie heeft uitgebreid om voortaan ook klanten met verminderd gezichtsvermogen gemakkelijker toegang te geven tot hun rekeningen. Met behulp van een spraakgids en haptische functies kunnen gebruikers hun telefoon schudden om te communiceren met de app en allerlei taken verrichten, zoals het terugvinden van een oudere transactie of het bellen naar de klantenservice. 

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bevinden zich op onze planeet zo’n 285 miljoen mensen met een ernstige visuele beperking of blindheid, voor wie alledaagse handelingen als lezen, koken of winkelen ongemakkelijk of ronduit hinderlijk zijn. Mensen met een visuele handicap vinden het prettig om een product aan te raken en te ruiken voordat ze het kopen, en dus moeten retailers en horeca in tijden van sterk gegroeide e-commerce anders gaan denken over online toegankelijkheid van hun zaken en hoe ze websites aantrekkelijker, betrouwbaarder en handiger kunnen maken voor deze belangrijke en omvangrijke niche. Gebruikers van de Echo Show-apparaten van Amazon kunnen een beroep doen op spraakassistent Alexa om te helpen bij de identificatie van allerlei artikelen. Met behulp van de Show & Tell-functie kunnen blinde en slechtziende bezoekers van een fysieke winkel een item voor de Echo Show-camera houden en vragen: ‘Alexa, wat houd ik vast?’ Door middel van computervisie en machine learning lukt het Alexa dan om het item te identificeren. 

Het navigeren door ruimtes met veel achtergrondgeluiden – zoals een volle kroeg of een drukke winkel – is dan weer zeer hinderlijk voor doven en slechthorenden. Volgens de WHO heeft elke vijfde wereldburger te maken met (best) ernstige gehoorproblemen, en de verwachting is dat dit tegen 2050 zal toenemen tot een op de vier. Het onderzoeksteam van Facebook’s Reality Labs (FRL) heeft een prototype van een bril ontwikkeld, waarin meerdere microfoons en ruisonderdrukkingstechnologie zijn verwerkt om het gehoorvermogen van de drager te verbeteren. De bril kan met behulp van augmented reality geluiden vastleggen op basis van de hoofd- en oogbewegingen van de drager zodat enkel die geluiden worden toegelaten waarvoor de betrokkene belangstelling heeft. Hierdoor worden specifieke geluidsgolven versterkt, terwijl omgevingsgeluiden worden gedempt, waardoor het geluid helderder en uiterst persoonlijk wordt. 

Door enerzijds de vergrijzing – in 2023 wordt de oudste boomer 78 en de jongste 58 – en anderzijds de toenemende wetenschappelijke mogelijkheden om specifieke handelingen van mensen met een beperking of veranderende fysieke behoeften te herkennen en er gepaste (technologische) hulpmiddelen voor te realiseren, groeit ook bij techbedrijven het besef dat de inclusiemarkt nog een groeidiamant is. 

Dus, meesters van het lekkers en het verlekkeren, waar wachten jullie nog op?